پروپوزال پژوهشی: اشکالات شایع پروپوزال نویسی

در ادامه بحث پروپوزال های پژوهشی، در این شماره از خبرنامه به برخی اشکالات شایع پروپوزال ها می پردازیم.

علم و دانش کافی همیشه منجر به پروپوزال های قوی نمیشود. از یک سو با پروپوزال هایی مواجه میشویم که اگر چه ضعیف نوشته شده اند، به دلیل اینکه از پشتوانه علمی قوی ای برخوردارند و محقق اصلی شان هم شناخته شده  و با سابقه میباشد میتوانند بودجه بگیرند. از سوی دیگر پروپوزال هایی که پایه علمی نادرستی داشته باشند، به ندرت بودجه میگیرند. بین این دو حد، گروهی از پروپوزال ها قرار میگیرند که اساس علمی صحیحی دارند و محقق اصلی هم از دانش کافی برخوردار است. برخی از این پروپوزال ها بودجه میگیرند و برخی دیگر خیر. این گروه از پروپوزال ها در واقع در منطقه خاکستری از طیف پروپوزال ها قرار میگیرند و بدون شک چنین پروپوزال هایی اگر بهتر نوشته شوند، نمره اولویت بهتری خواهند گرفت.

چند مورد از شایعترین ضعف های پروپوزال ها عبارتند از:
– فقدان ایده های نوین و بدیع
– مبهم و سطحی بودن طرح پژوهشی و عدم تمرکز بر یک موضوع خاص
– عدم آگاهی از تحقیقات انتشار یافته مرتبط
– فقدان تجربه کافی در زمینه ضروریات متدولوژی
– عدم قطعیت در رابطه با جهت گیری تحقیقات بعدی
– فقدان توجیه علمی قابل قبول
– تفصیل ناکافی طرح تجربی
– حجم بالای کار در حد غیرواقع بینانه

تمامی موارد ذکر شده در فوق میتوانند ناشی از عدم آمادگی محقق باشند؛ با این وجود معمولا پیامد نگارش سرهم بندی شده و غیر دقیق میباشند. “ایده های جدید” معمولا در آخرین همایش ها مطرح میشوند و به ندرت پیش می آید که حقیقتا بدیع باشند. مقالات انتشار یافته در سطح وسیعی در دسترس هستند و عدم آگاهی از تحقیقات چاپ شده مرتبط، غالبا به معنای قصور در مراجعه به آنهاست. فقدان تجربه کافی در زمینه ضروریات متدولوژی را میتوان با بهره گیری خلاقانه از همکاران و مشاوران مرتفع ساخت. این یک اصل اساسی در پژوهش و نیر در دریافت بودجه طرح های تحقیقاتی میباشد. نقص در رویکرد تجربی نشانگر نارسایی در برقراری ارتباط، عدم استفاده از مشاورین، یا عدم بازنگری پروپوزال توسط یک همکار قبل از ارائه آن میباشد.

شاید شایعترین ضعف طرح های تحقیقاتی که از پایه علمی قوی برخوردارند اما خوب نوشته نشده اند، نقص در مشخص کردن و آزمودن فرضیات مهم است. این نقص معمولا منجر بدین انتقاد میشود که “طرح تحقیقاتی بر موضوع مشخصی تمرکز نیافته و مبهم است”. فرضیات در واقع بیان ایده های جدید هستند. تحقیقی که در قالب فرضیات یا آزمون فرضیات دیگر قابل بیان نباشد، چیزی جز تمرین جمع آوری داده ها نیست و نمیتواند از لحاظ آماری مورد ارزیابی قرار گیرد. یک فرضیه ارزشمند را میتوان به صورت مستقیم مورد آزمون قرار داد یا استنتاجات و پیش بینی های برگرفته شده از آن را مورد آزمون قرار داد. فرضیات غیرقابل آزمون زمان و نیرو را به هدر میدهند. لیست کردن فرضیات متعدد نیز نشان از عدم تمرکز میدهد. بهترین حالت آن است که به یک فرضیه مهم پرداخته شود.

نوشتن چنین عباراتی که ما امیدواریم فلان کار را بکنیم نشانه ضعف است. ممکن است چنین جمله ای صادقانه نوشته شده باشد اما نشانه ضعف در فوت و فن های دریافت بودجه است زیرا چنین عبارتی جای شک باقی میگذارد که آیا آنچه ذکر شده به دست خواهد آمد یا نه. یک نگرانی اصلی بازبینی کننده پروپوزال شما این است که اگر قسمتی از پروپوزال درست پیش نرود، محقق اصلی چه به جای خواهد گذاشت.

مجددا تاکید میکنیم که پروپوزالی قوی است که در آن فرضیه ای مشخص تعیین شده باشد، با یک مدل تئوری جامع مرتبط باشد و آزمون های تجربی پیشنهاد شده واقعا قادر به تست کردن آن باشد.

منبع:
Ogden TE, Goldberg IA. Research Proposals: A Guide to Success, 3rd ed. NY: Academic Press, 2002.پروپوزال پژوهشی: اشکالات شایع پروپوزال نویسی