میزان تولیدات علمی ایران در سال ۸۷ و مقایسه با سالهای قبل از آن نشان می دهد که ایران از رشد علمی قابل ملاحظه ای برخوردار شده اما در این میان بهره مندی اقشار جامعه از ثمرات تولیدات علمی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
به گزارش خبرگزاری مهر، رشد تولیدات علمی و شیب رشد ایران در این زمینه یکی از مباحث پر رنگ محافل و نشست های علمی در سال ۸۷ بود به طوریکه بارها با ارائه آمار و ارقام و مقایسه این آمار با سالهای گذشته از زبان مسئولین کشور تکرار شد.
بر اساس گفته های مسئولان آموزش عالی در دهه اخیر تولید علمی کشور از رشد بسیار خوبی برخوردار بوده به طوریکه سهم ما در تولید علم جهانی از ۳ صدم درصد به ۳ دهم تولیدات علمی دنیا افزایش یافته است.
آمارهای مقایسه ای ارائه شده درباره تولیدات علمی اعضای هیئت علمی و دانشمندان کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی بیانگر تعداد یک هزار و ۷۳۵ مورد مستند علمی و در سال ۲۰۰۲ برابر با ۲ هزار و ۲۲۴ مورد است.
از این سال به بعد نیز تولیدات علمی ایران همواره رشد داشته به طوریکه در فاصله زمانی سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ به ترتیب رشد علم ایران ۳ هزار و ۲۸۴، ۳ هزار و ۹۰۹، ۵ هزار و ۷۴۴، ۶ هزار و ۸۰۰ و ۹ هزار و ۶۲ مورد بوده است.
در آگوست ۲۰۰۸ میلادی نیز تولید علم دانشمندان ایران تقریبا در حد تولیدات علمی در سال ۲۰۰۷ بود یعنی تولیدات علمی ایران تا این زمان (قبل از اتمام سال ۲۰۰۸) با تولیدات کل سال ۲۰۰۷ هم مرز و به رقم ۹ هزار و ۲ رسیده بود.
در همین زمان بود که مسئولین علمی و پژوهشی، میزان تولیدات علمی دانشمندان کشور را تا پایان سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۳ هزار مقاله علمی برآورد کردند.
در نهایت با آغاز سال ۲۰۰۹ میلادی رقم تولیدات علمی کشور برای سال ۲۰۰۸ در نمایه های بین المللی حدود ۱۴ هزار مورد و در نمایه های داخلی ۱۱ هزار مورد عنوان شد.
همچنین آمارهای ارائه شده حاکی از آن بود که تولید علم ایران در ۲۴ روز نخست ژانویه ۲۰۰۹ میلادی برابر با یک هزار و ۶۹ مقاله بوده است. مسئولین با بالارفتن سیر صعودی تولیدات علمی در سال میلادی ۲۰۰۹ نیز برآوردهای خود از تعداد تولیدات علمی سالانه را آغاز کرده و عنوان می کنند در صورت استمرار این روند، کل تولیدات علمی ایران در پایان سال به رقم ۲۰ هزار نزدیک شود.
زمانی که تحلیلگران، رشد تولیدات علم ایران را با سایر کشورهای اسلامی در منطقه مقایسه می کنند، مشاهده می کنیم که بیشتر کشورهای اسلامی به جز ترکیه و ایران با فقدان رشد مواجهند و ایران در مقایسه با ترکیه در مقام دوم تولید علم قرار دارد به طوریکه در سال ۲۰۰۸ ترکیه دارای ۲۴ هزار تولید علمی و ایران با رقمی معادل ۱۴ هزار در رتبه ای پس از ترکیه بود.
پس از ایران کشورهای مصر، مالزی و عربستان دارای بیشترین آمار تولیدات علمی هستند.
نتایج یک تحقیق نیز نشان می دهد که در بیش از ۸ هزار مجله علمی نمایه شده در موسسه اطلاعات علمی (ISI) که ۳۱ کشور جهان برای بررسی انتخاب شده است، ایران تا سال ۲۰۰۱ میلادی بیشترین رشد در تولید مقالات علمی و ارجاع به آنها را داشته و از نظر مقالات پر استناد مرتبه سی ام را در این فهرست کسب کرده و تنها کشور اسلامی است که در لیست ۳۱ کشور مورد مطالعه از نظر تولید علمی کیفی قرار گرفته است.
سه پایگاه استنادی وابسته به ISI یعنی نمایه استنادی علوم، نمایه استنادی علوم اجتماعی و نمایه استنادی هنر و علوم انسانی مراجع اطلاعاتی تولید علم به شمار می آیند و برای سنجش تولیدات علمی هر کشور معمولا از ثبت تعداد مقالات آن کشور در نظامهای استنادی مانند ISI ،Scopus، ISC استفاده می شود.
در حالی که مسئولین کشور در سال ۸۷ نسبت به افزایش آم?�ر تولیدات علمی ایران در نمایه های بین المللی با غرور و افتخار صحبت می کردند در بسیاری از موارد نیز شاهد مطرح شدن ایراد و انتقاداتی از جانب برخی اقشار جامعه دانشگاهی و مسئولین نسبت به این روشها برای سنجش میزان تولیدات علمی کشور بودیم. مخالفین این گونه روشهای سنجش تولیدات علمی را برای تولیدات علمی کشور نادرست و در برخی موارد مغایر با معیارهای ارزشی و علمی کشور می دانند.
اگرچه باید پذیرفت که در حال حاضر معتبرترین معیارهای سنجش تولیدات علمی کشورها، پایگاههای استنادی همچون ISI ،Scopus، ISC هستند، اما در پاسخ به چنین اظهاراتی که از سالها قبل در محافل علمی مطرح می شد نیز پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ISC که در سال ۸۵ متولد شده بود، در سال ۸۷ با رشد و قوت بیشتری فعالیت کرد تا آنجا که موفق به انعقاد قرار داد با یکی از پایگاههای استنادی علوم بین المللی شد.
افزایش تولیدات علمی چه توسط پایگاه استنادی ISC و چه توسط پایگاههای بین المللی برای کشور افتنخار آفرین است اما امید آن می رود که همگام با این رشد، بهره مندی اقشار جامعه از ثمرات تولیدات علمی در قالب تبدیل این علوم به فناوری نیز مهیا شود و در سال آینده علاوه بر رشد روز افزون مستندات علمی، شاهد به ثمر نشستن بیش از پیش آنها در جامعه نیز باشیم.
