گفتگو: مصاحبه با دکتر محمد واسعی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

در نخستین روز از هفته پژوهش دیدارمان با مدیری از رأس هرم پژوهش در حوزه سلامت مغتنم بود:
دکتر محمد واسعی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، دکتر واسعی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می‌باشد و هم اکنون حدود ۵ ماه است که سکان هدایت مدیریت کلان پژوهش در حوزه سلامت را در دست دارد. وی با گذشت ۲ سال از کار دولت به یاری وزیر و وزارتخانه‌ای آمده است که در آن هیچگاه مسائل متنوع و متعدد نظام سلامت، عاملی برای کم‌توجهی به حوزه پژوهش و فناوری نبوده است و این خود می‌تواند رسالت معاون پژوهشی وزیر را دوچندان نماید. بی‌تردید موضوعات متنوع و مهمی همچون سیاستگزاری و برنامه‌ریزی بویژه در ارتباط با نقشه توسعه علمی کشور و هدایت و اجرای آن در حوزه سلامت، مسائل مربوط به بودجه‌های پژوهشی، تأمین نیروی انسانی پژوهشگر در زمینه‌های مختلف، فناوریهای نوین و بویژه فناوری اطلاعات، تکمیل اجزای دخیل در فرایند ایده تا محصول، مباحث مالکیت معنوی و حمایت از نوآوران و تحقیقات کاربردی، عدالت در توزیع منابع و مباحث بهره‌وری و بازدهی سیستمها از مهمترین چالشهای فرارو می‌باشد که طی دو سال آینده باید به آنها پرداخته شود. در این جلسه بخشی از این موضوعات مورد نظر قرار گرفت که توجه شما را به آن جلب می‌کنیم.

لطفا مختصری در مورد بیوگرافی و سوابق علمی و پژوهشی خودتان بفرمایید.
خیلی خوش آمدید، ما هر دفعه که شما عزیزان را می بینیم خوشحال می شویم که بچه های خوب و جوان و دلسوز در زمینه پژوهش را -که الحمدلله در مملکت ما زیاد طرفدار دارد-  می بینیم.  امیدواریم در عمل نیز ارگانهایی که از پژوهش دفاع می کنند، پشتوانه عملی را برای گسترش آن ایجاد کنند؛ به خصوص که شما خصوصی هم هستید یعنی پشتوانه تان خودتان هستید و بر پاهای خودتان تکیه کرده اید. پژوهش شغل خوبی است و در کشور ما سرمایه گذاری در امر پژوهش خوب است هر چند این کار ریسک دارد ولی به ریسک آن می ارزد. من به شما تبریک می‌گویم از این جهت که فکر شما فکری کاملاً نو بود. انشاء الله که در پیمودن این راه موفق باشید.
بیوگرافی من تا حدی که لازم باشد در وب سایت هست [hbi]. من در تهران در رشته ریاضی در مدرسه کمال دیپلم گرفتم. دوره‌ی پزشکی عمومی را در شیراز گذراندم، در سال ۱۳۶۹ به صورت  straightوارد دوره تخصص شدم؛ در رشته‌ای که شخصاً به جهت امکان پژوهش بیشتر و تولید علم به آن علاقه‌مند بودم و آن رشته ی  پاتولوژی بود.
در سال ۱۳۷۳ پاتولوژی را تمام کردم و با بورس WHO در دانشگاه سوئیس دو دوره فلوشیپ را در رشته مولکولار پاتولوژی گذراندم و در عین حال به صورت هم زمان کارهای تحقیقاتی در دانشگاه شیراز انجام می‌دادم. در شیراز به کارهای اجرایی هم مشغول بودم. تا اینکه آقای دکتر لنکرانی امر فرمودند در این پست در انجام وظیفه نمایم.

از زمان انتصاب جنابعالی به عنوان معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت چند ماهی می‌گذرد، وضعیت عملکرد این معاونت در گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید و محورهای اصلی برنامه‌های شما در آینده چه خواهد بود؟
من ۵ ماهی است که در این پست مشغول انجام وظیفه هستم، شما می‌دانید که انجام یک طرح پژوهشی هم بیش از این مقدار به زمان احتیاج دارد، شاید در مدت این ۵ ماه بتوان گفت که با کمک دوستان و همکاران، چه طرح‌ها و برنامه‌هایی برای آینده وضعیت پژوهش طرح‌ریزی شده است. آقای دکتر ملک افضلی- که به حق بسیار خوب کار کردند و بنا به وضعیت جسمانی استعفا دادند وگرنه خیلی بهتر از من می توانستند کار کنند- کارهای بسیار خوبی را پایه‌ریزی کرده‌اند که بسیاری از آنها را دنبال خواهم نمود، و در بعضی از کارها با وجود اهداف یکسان، روش‌ها به مناسبت زمانی و مکانی آن می تواند تغییر کند.
برای مثال زمانی بود که در امر پژوهش کلیه مراحل باید چک می‌شد که در دانشگاهها انجام می‌شود یا نه، مثل کودکی که در دبستان درس می‌خواند و هر شب باید چک شود که مشق‌ و وظایف خود را به خوبی انجام می‌دهد یا خیر، اما زمانی که این کودک به دوره راهنمایی می‌رسد، ماهی یکبار وضعیت او را چک می کنیم تا مطمئن شویم کارهای خود را منظم انجام داده باشد. در واقع اکنون او بصورت اتوماتیک کارهایش را انجام می دهد. من فکر می‌کنم که بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ما اکنون از مرحله ابتدایی، وارد مقطع راهنمایی و دبیرستان شده‌اند و نیازی به چک کردن مرتب نیست که چکار می کنید و بودجه خود را چه کرده اید. فکر می کنم ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که در بعضی از دانشگاه‌ها فقط کارنامه آنها را هر چند ماه یکبار چک ‌کنیم و بیشتر روی product دانشگاه‌ها متمرکز شویم نظیر محتوای مقالات و محل چاپ آنها، H index دانشگاه و H index محققین و اندکسهای ارزشیابی دانشگاهها و فرم های ارزشیابی آنها را تغییر دهیم. نوع ارزیابی هم انشا الله به صورت online صورت خواهد گرفت. قرار است برنامه ای تهیه شود تا ارزیابی ها نیز بصورت آنلاین انجام شود.
البته اول  باید وظایف مشخص شود که عضو هیئت علمی دانشگاه اگر استاد است چند مقاله‌ اندکس شده در سال، اگر دانشیار چند مقاله  و اگر استادیار است  چند  مقاله در سال داشته باشد. بنابراین مشخص است اگر یک دانشگاه اینقدر استاد دارد باید چه قدر مقاله داشته باشد وبخشی از پرداخت بودجه هم بر همین اساس صورت خواهد گرفت و به  تعداد هیئت علمی به عنوان Grant پژوهشی در اختیار دانشگاه قرار می‌گیرد. در مقابل، ما هم از دانشگاه انتظار داریم که به همان تعداد تولیدات  تحویل دهد.
مهمترین فاکتورهای ما مقاله و تولیدات و اختراعات و patent ها هستند.  بنابراین ارزیابی از طریق دانشگاه بر روی تولیدات  اعضای هیئت علمی صورت می‌گیرد و مشخص می‌شود که چه گروه‌ها و چه اعضای هیئت علمی در دانشگاه فعال‌تر هستند و نهایتاً معلوم می شود که هر دانشگاه با تعداد مشخص استاد و هیئت علمی و دانشجوی PhD چه تعداد مقاله به ازای بودجه مورد نظر تولید کرده است و اگر ندارد، یعنی به آن سطح نرسیده علت چیست.
در عین حال ما به عنوان محورهای اصلی توانمندسازی چند کار را در نظر گرفته‌ایم که یکی از آنها PhD by research است. ما حدودا ۳۵- ۳۰ مرکز تحقیقاتی داریم که پتانسیل آن را دارند که PhD by research بگیرند. در صورت سرعت عمل مراکز تحقیقاتی می‌توانیم ظرفیت PhD را دو برابر کنیم و  این یعنی بطور بالقوه  به این ترتیب با توجه به افزایش نیروی انسانی، ظرفیت تولید مقاله هم به طور خودبخود افزایش خواهد یافت.
موضوع دیگر تغییر نحوه ارزیابی به صورت اعمال نظر بر روی دانشگاه‌ها براساس نیروی انسانی آنهاست که به طور کیفی صورت خواهد گرفت. همانطور که گفتم قرار است ما ارزیابی را متمرکز بر دانشگاهها کنیم. مثل سیستم GIS که از بالا نظارت می کند معاونت هم به این شکل دانشگاهها را از  کنترل و کمک می کنیم. یعنی باید مشخص کنیم یک استاد با وجود اینکه ما بودجه در اختیارش گذاشته ایم، چرا تولیدات نداده است.  تا کنون دانشگاهها نسبتا خوب تلاش کرده اند اما در واقع یکی از سیاست‌های ما این است که دانشگاهها را کمک کنیم و دست آنهایی را که نیازمند کمک هستند توسط دانشگاههای قوی  بگیریم. همانطور که به مناسبت هفته پژوهش در تالار ابن سینای دانشگاه علوم پزشکی تهران، معاون محترم رئیس جمهور جناب آقای دکتر واعظ زاده به خوبی اشاره کردند که درست است که دانشگاه تهران به خوبی پیشرفت کرده، اما این از افتخارات دانشگاه تهران خواهد بود که دست چند دانشگاه دیگر را هم بگیرد و با خود بالا ببرد. در واقع ما می‌خواهیم چند دانشگاه تیپ ۱ خود را محور قرار دهیم و به وسیله آنها دانشگاه‌های تیپ ۲ و ۳ را کمک کنیم که این نیز خود یک ملاک ارزیابی خواهد بود که چه قدر یک دانشگاه در امر پیشرفت دانشگاه پایین‌تر موفق بوده ‌است. در واقع زکات العلم نشره یعنی دانشگاه‌های بزرگ باید زکات علم خود را بپردازند.
مورد دیگر، بحث مجلات ماست.بعضی از مجلات ما مشکل دارند. یکی از این موارد این است که باید سطح کیفی مجلات را ارتقا بخشیم. می‌خواهیم از طریق مدیر کل کمیسیون نشریات پزشکی جناب آقای دکتر اکبری ساری که در انگلستان تحصیل کرده اند و تجربه کافی در این زمینه دارند، بحث  Distilled information  داشته باشیم. برای این منظور از مجلات می خواهیم با انتخاب خود، بهترین مقالاتی که در سال گذشته چاپ کرده‌اند را برای ما بفرستند و ما آن را دوباره از نظر متدولوژی و Novel بودن مورد ارزیابی قرار می‌دهیم(peer review)  و در صورتی که توانست امتیازهای مورد نظر را جذب کند در سطح ۱ و به همین صورت سطح ۲ و ۳ قرار می گیرد و اگر نتوانست حداقل‌های مورد نظر را کسب کند به ناچار باید در انتشار ان تامل کنیم. در واقع تا به حال فقط به چارچوب مجله توجه می‌شد؛ مثلا صفحاتش خوب است یا رفرنسهایش درست است و….. ولی از این به بعد می‌خواهیم به محتوای آنها هم توجه کنیم . به این طریق  ما قصد داریم با جمع آوری بهترین‌ مقالات مجلات داخلی، آنها را به صورت Electronic Journal منتشر کنیم و به سرعت کار ایندکس کردن آن را انجام دهیم، به این ترتیب مقالات برتر مجلات ما (که ممکن است مجله مربوط به آنها ایندکس نشود) در سایت‌ها ایندکس می‌شود. هدف ما آن است که به هر طریق به مجلات جهت ارتقای سطح کیفی آنها کمک کنیم تا هر سال ارتقا پیدا کنند، هم از نظر کیفیت و هم از نظر ایندکس شدن. مثلاًبه مجله ای که ۱۰ سال است چاپ می شود ولی اصلا به فکر ایندکس شدن نبوده است، نمره منفی تعلق می گیرد. اما ما قصد داریم مجلات را از هر نظر کمک کنیم و هدف ما این است که هر سال حداقل ۵ مجله را  در سال ایندکس کنیم. خیلی از سردبیران هم به این مسئله اهتمام دارند و امسال نیز یکی از معیارهای جشنواره رازی همین بود که آیا یک مجله برای نمایه شده هیچگونه تلاش یا اقدامی کرده است؟ و اینکه مجله در چه سایت‌هایی نمایه می‌شود و چه مدت زمانی طول کشیده است تا در آنها نمایه شود البته یک ملاک دیگر برای امتیاز دهی هم ساختار خود مقالات است؛ هرچند معمولا وقتی خود مجله ایندکس می شود، واجد این امتیاز هم خواهد بود.

پیش از این در فرمایشاتتان به ایجاد مراکز تحقیقاتی منطقه‌ای اشاره‌هایی داشته‌اید. لطفاً راجع به آن بیشتر توضیح دهید.
اصطلاح مراکز تحقیقاتی منطقه‌ای شاید زیاد درست نباشد. ما می‌خواهیم در کشورمان  central labهایی درست کنیم که محل آنها عمدتاً در دانشگاه‌های تیپ ۱ است ولی سرویس‌دهی آنها به دانشگاه‌های تیپ ۲ و ۳ صورت می گیرد. علت اتخاذ این تصمیم آن است که در مراکز تحقیقاتی بزرگ وابسته به دانشگاههای تیپ ۱، دانش، تجربه و امکاناتی وجود دارد که در دانشگاه‌های تیپ ۳ وجود ندارد. این درست نیست که امکانات  High Technology را ببریم در دانشگاههای تیپ ۳ بگذاریم به امید آنکه شاید در طول سال آزمایشی انجام دهند. در حالیکه اگر این امکانات در اختیار دانشگاههای تیپ ۱ قرار گیرد، با حضور ۶۰۰-۵۰۰ نفر هیئت علمی و تخصصهای متنوعی که در آنجا هست مسلما از آن تکنولوژی به نحو مطلوبتر استفاده خواهد شد و دانشگاههای تیپ ۲ و ۳ به دانشگاه تیپ ۱مرتبط  می شوند . با این رویکرد، در واقع در ۵-۴ استان مجاور،یک سرویس تحقیقاتی مشترک دارند که به مرکزیت دانشگاه‌های تیپ ۱ است و نحوه‌ اعطای بودجه و حمایت هم بر این اساس است که دانشگاههای تیپ ۱ چقدر توانسته‌اند در این طرح‌های تحقیقاتی به موفقیت برسند و چقدر موجب ارتقای دانشگاه‌های تیپ ۲ و ۳ گردیده‌اند. این طرح مبتنی بر تصمیم ریاست محترم جمهوری مبنی بر تخصیص بودجه به دانشگاهها است؛ در واقع با راه اندازی این نوع مراکز اولا بودجه تحقیقاتی دانشگاه‌های تیپ ۱ ساماندهی می‌شود، ثانیا دسترسی دانشگاه‌های تیپ ۲ و ۳ به امکانات و تجهیزات پیشرفته فراهم می گردد.

شما از دوره دکترای همراه با پژوهش (PhD by Research) به عنوان یکی از محورهای اصلی در برنامه های معاونت تحقیقات و فناوری نام بردید؛ با توجه به اینکه بناست این دوره برای اولین بار در کشور راه اندازی شود، لطفاً در این رابطه بیشتر توضیح دهید.
البته موضوع PhD by research قبل از این هم وجود داشته است اما شخص وزیر محترم جناب آقای دکتر لنکرانی اصرار داشتند که روند اجرایی آن تسریع شود. عنوان PhD که مراکز تحقیقاتی تعیین می کنند اگر از قبل در شورای گسترش تصویب شده باشد که خوب ، در غیر این صورت عنوانی که جدید است باید در شورای گسترش تصویب شود و آیین نامه PhD را بگذراند. مزیت این طرح آن است که دست مراکز تحقیقاتی در انتخاب افراد باز است و افرادی که می خواهند وارد مراکز تحقیقاتی شوند نیازی به امتحان ورودی ندارند، البته باید یک دوره MPhil (Master of Philosophy) را بگذرانند:  و پس از آن می‌توانند وارد دوره PhD by research شوند.  پژوهشگر با گذراندن این دوره MPhil in reseach   ، در واقع پژوهش را به طور حرفه ای یاد می گیرد. افراد واجد شرایط برای شرکت در این دوره در ۴ گروه قرار می گیرند: گروه اول، نخبگان بر اساس آئین‌نامه نخبگان هستند که شاید بیشترین درصد شرکت کنندگان را تشکیل دهند. گروه دوم، مربی‌هایی هستند در دانشگاه بوده اند، گروه سوم، پزشکانی هستند که سالها با عنوان مدیر زحمت کشیده‌اند و کارهای اجرایی کرد‌ه‌اند، و گروه چهارم، متخصصین بالینی هستند که باید کارهای پژوهشی انجام دهند و PhD هم بگیرند. خوبی این دوره آن است که سعی می کنیم بر اساس معیارها، انتخاب افراد توسط استاد مربوطه و بر اساس CV آنها صورت گیرد. برای اینکه در این امر روابط حاکم نباشد انتظار این است که فارغ‌التحصیلان در مدت زمان معینی، تعداد خاصی مقاله تحویل دهند (مثلا ۳ مقاله PUBMED یا ,ISI در طی ۴ سال) تا فقط افرادی که بالقوه توانایی انجام این کار را دارند انتخاب شوند. بدیهی است اگر فرد انتخاب شده نتواند از عهده چنین کاری بر آید، موقعیت استاد در خطر خواهد بود، لذا انتظار می رود اساتید در انتخاب افراد، روابط را حاکم نکنند. برای عملی شدن این برنامه زمینه سازی‌های لازم انجام شده و به دانشگاهها اعلام می‌شود.
و احتمالا این طرح چه زمانی اجرایی خواهد شد؟
چنانچه تعداد مراکز تحقیقاتی که اعلام آمادگی کرده اند به ۲۰ عدد برسد، ما آئین‌نامه اجرایی آنرا ابلاغ خواهیم کرد.

آقای دکتر واسعی همانطور که می دانید در حال حاضر، تحقیقات دارویی در کشورمان بسیار محدود است. در زمینه تحقیقات انجام شده نیز انتقاداتی وجود دارد و بخش تحقیق و توسعه (R&D) شرکت‌های داروسازی به عنوان متولی اصلی تحقیقات دارویی چندان فعال نیستند. همچنین جای سازمان‌های تحقیقات بالینی نیز خالی است. چه برنامه‌هایی برای اعتلای این بخش اندیشیده شده است؟
بله، این سازمان تحقیقات بالینی که شما اشاره کردید، الان WHO هم به دنبال آن است که آنها را در سراسر دنیا register کند تا کارآزماییهای بین المللی قابل اجرا باشند. یکی از مشکلاتی که در این قسمت وجود دارد عدم همکاری خود شرکت‌های دارویی است، چرا که بیشتر شرکت‌های دارویی در واقع مونتاژ دارو را انجام می‌دهند و ما خیلی کم داروی جدیدی تولید می کنیم. گاه داروهای تولیدی به اندازه‌ کافی کیفیت ندارند، با این حال بستر مناسبی در زمینه‌ تحقیقات دارویی وجود دارد. همانطور که می‌دانید بسیاری از تحقیقات ما در زمینه داروی و داروسازی است، علت این موضوع آن است که دانشجویان رشته داروسازی در ۲ سال پایان تحصیل خود به دلیل وجود وقت کافی، تحقیقات زیادی انجام می‌دهند، بر خلاف دانشجویان پزشکی که فقط یک ماه در دوره انترنی وقت تحقیقات دارند که این مصادف می شود با کشیک های متعدد و ازدواج و آغاز طرح و… لذا فرصت پژوهش برای دانشجویان پزشکی به هیچ وجه کافی نیست. اما بستر پژوهش برای داروسازان باز است. در سطح دستیاران نیز فرصت پژوهش بسیار کم است البته با وجود اینکه ما مراکز دارویی خوبی داریم ولی من قبول دارم که تا ایده آل مورد نظر فاصله داریم و باید باز هم آنها را تقویت کنیم. و هدف ما برای اصلاح این امر آن است که شبکه‌های دارویی را تقویت کنیم ، ارتباط بین شبکه‌ها هنوز به معنای واقعی برقرار نشده است و خلأ طرح‌های multicenter و teamwork به چشم می‌خورد. گاهی حتی این مراکز اصلا همدیگر را نمی شناسند و فقط اسم هم را شنیده اند! امیدواریم با پایه‌گذاری همایش‌ها و سمینارهای یک روزه و دو روزه و هم‌اندیشی‌ها بتوان اعضای شبکه دارویی را هر چه بیشتر به هم نزدیک کرد تا اعضای خود را به هم معرفی کنند، طرحهایشان را برای هم بگویند و و بتوانیم در همان سمینار ها برای طرح های مشترک Grant بدهیم و خلاصه راههای ارتباط عملا برقرار شود.

شبکه‌های تحقیقاتی و ارتباطات بین مراکز پژوهشی و فعالیت‌های مشترک آنها از بحث‌های روز دنیاست. یکی از نمونه‌های موفق همکاری در سطح جهان، در پروژه ژنوم بود که زودتر از موعد مقرر به سرانجام رسید. در کشور ما هم طی سال‌های گذشته چند شبکه تشکیل شده است ولی کمتر گزارشی در مورد نتایج این همکاری‌های مشترک ارائه شده است. راجع به وضع فعلی این شبکه‌ها و چشم‌انداز آن‌ها توضیح دهید.
ما می خواهیم شبکه ها را قدرت ببخشیم. واگذاری خیلی از طرح‌های ملی و دارویی‌ به شبکه‌ها امکانپذیر است. در واقع هر یک از شبکه‌ها قسمتی از یک پازل را خواهند ساخت. من معتقدم نقش شبکه‌ها در آینده بسیار پر رنگ تر خواهند بود. البته در جلساتی که با برخی از شبکه ها داشتیم، خودشان از عملکرد خودشان راضی نبودند و توقع داشتند ما بیشتر کمکشان کنیم و ما نیز همین قصد را داریم. این معاونت از طریق شبکه ها خیلی خوب می تواند فعالیت کند.

وزارت بهداشت برای حمایت از نوآوران و تجاری سازی ایده‌های آنان چه اقداماتی را صورت داده است؟
گاه شاهد هستیم یک پژوهشگر با حمایت سازمانی کاری را انجام داده و به نتیجه ای دست یافته اما سازمان مربوطه ادعا می کند کل طرح و نتیجه و … متعلق به من است! این یک مشکل اساسی است.  تولید مراکز رشد و تجاری سازی و بسیاری از کارها در این زمینه انجام شده است ولی بهتر است شرکتی تأسیس شود که پژوهشگران در آن سهم داشته باشند، (با عنوان دولتی یا دانشگاهی یا حتی متعلق به خود پژوهشگران)، تا اقدام دیگری در راستای حمایت از نوآوران و تجاری سازی ایده‌های آنان صورت پذیرد. در این صورت دست پژوهشگر باز است و در آینده هم هرگونه بازدهی که در مرحله صنعتی حاصل شود، پژوهشگر هم از آن منتفع خواهد شد.

هر ساله در چنین ایامی جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی برگزار می‌شود. جنابعالی به عنوان رئیس هیات اجرایی سیزدهمین جشنواره رازی، درباره روند داوری‌ها و چگونگی برگزاری جشنواره توضیح دهید.
روند امسال نسبت به سال قبل تغییری نکرده و فقط تسریع شده است. ما امسال در پروسه داوری به برخی مشکلات جزیی برخوردیم که سعی می کنیم در جشنواره بعدی آنها را برطرف کنیم. امسال حدود ۵ نفر شرکت کننده خارجی داشتیم و قسمت جدیدی به عنوان برترین مقاله هم اضافه شد. ۲ نفر از همکارانی که در مجلهNature  مقاله چاپ کرده بودند برتر شناخته شدند. امسال  به محتوای مقاله، IF مجله ای که در آن به چاپ رسیده و CV افراد به عنوان ملاک‌های ارزشیابی توجه شد (۵۰% امتیاز برای CV و ۵۰%  برای مقالات) و در بعضی از گروه‌ها رتبه‌های اول و یا سوم انتخاب نشد چرا که معیارهای مورد نظر را کسب نکرده بودند، هدف ما این است که کیفیت جشنواره همچنان در سطح بالا حفظ شود نه اینکه بخواهیم اجبارا ۳ نفر را انتخاب کنیم.
امسال داورها از همه‌ دانشگاه‌ها و به صورت گسترده انتخاب شده بودند و فکر می‌کنم داوری با اطمینان بالایی انجام شده است.

ضمن تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در پایان اگر صحبت خاصی دارید، بفرمایید.
پژوهشگرانی که دارای ایده جدید و اجرایی باشند  در امر بهینه سازی مدیریت کلان پژوهش ، ما خریدار ایده آنان هستیم و متفکرین که طرح‌های عملی بدهند ما از طرح های آنان استقبال می کنیم.

“الحمدلله”