اخبار فرزان: سخنرانی دکتر حبیبی با موضوع کارآفرینی در” همایش چگونه موفق شدم” در دانشگاه علوم اقتصادی

دکتر غلامرضا حبیبی مدیرعامل موسسه توسعه دانش، پژوهش و فناوری فرزان، کارآفرین برتر ملی، به دعوت دانشگاه علوم اقتصادی در “همایش چگونه موفق شدم” پیرامون کارآفرینی سخنرانی کرد. در این همایش از ایشان به دلیل موفقیت در زمینه کارآفرینی تقدیر بعمل آمد. در این شماره مشروح سخنرانی ایشان در همایش منتشر می گردد.
گفتنی است “دومین همایش چگونه موفق شدم” با حضور کارآفرینان برتر و کارشناسان کارآفرینی و همچنین جمع کثیری از استادان و دانشجویان دانشگاه علوم اقتصادی در روز سه شنبه ۲ اسفند ماه ۹۰ در تالار پیامبر اعظم (ص) این دانشگاه برگزار شد.

در پایان مراسم از دکتر حبیبی به دلیل توفیق در زمینه کارآفرینی با اعطای لوح تقدیر و جوایز ویژه ای تقدیر گردید.
ایشان در همایش مذکور در حوزه کارآفرینی و موفقیت سخنرانی کردند. توجه شما را به مشروح سخنرانی ایشان در این همایش جلب می نماییم.

بسم الله الرحمن الرحیم

با عرض سلام و ادب و احترام خدمت حضار محترم
من  دکتر غلامرضا حبیبی مدیر عامل موسسه توسعه دانش، پژوهش و فن آوری فرزان هستم و همچنین به نمایندگی از کارآفرینان در شورای عالی اشتغال کشور عضویت دارم. اشاره خیلی دقیقی را فرمودند درباره اینکه باید گشت و مصادیق خیلی دقیق و کاربردی موضوعات را پیدا کرد. موسسه ما یک سازمان دانش بنیان می باشد و بنده به نمایندگی از آن سازمان توفیق دارم که درخدمت شما باشم و در افق چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۴هجری شمسی، اقتصاد کشور به عنوان یک اقتصاد دانش بنیان تعریف شده است. به همن دلیل یک ارتباط تنگاتنگی بین حوزه کاری ما و دانشگاه علوم اقتصادی وجود دارد.
برای بحث امروز می توان به دو محور اصلی تکیه کرد: محور اول حسب وظیفه معرفی موسسه و معرفی شخصی می باشد و محور دوم که به نظرم باید امروز در این جلسه به آن پرداخته شود، تعابیری است که ما از موفقیت داریم. موفقیت چیست و چطور می شود به آن رسید. ممکن است که حوزه کاری ما و موسسه از لحاظ تخصصی و حرفه ای خیلی مورد توجه شما نباشد اما فصل مشترکاتی وجود دارد که بین همه کسب و کارها می تواند مورد توجه قرار بگیرد؛
من فارغ التحصیل رشته پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم و در مقاطع دیبرستان و راهنمایی نیز از سازمان ملی پرورش استعداد های درخشان فارغ التحصیل شده ام.
از همان ترم اول دانشگاه، نسبت به مبحث پژوهش علاقه پیدا کردم. آهسته آهسته به مراکزی که مجرایی به حوزه پژوهش بودند نزدیک شدم و ماحصل آن، از ترم اول دانشگاه تا به امروز بدین صورت است که بنده بیست مقاله پژوهشی نمایه شده در مجلات بین المللی را دارا هستم که بهترین آنها در مجله ای با ضریب تاثیر ۲۴ به چاپ رسیده است. دو عنوان مقاله داخلی و ۱۵ عنوان کتاب، تعدادی گرنت داخلی و خارجی و ۳ اختراع در حال ثبت از بنده در حال پیگیری می باشد.
آقای دکتر عامری اشاره دقیقی به بحث کار گروهی داشتند. می خواهم در اینجا به این نکته تاکید کنم که اکثر تالیفاتی که عرض کردم، تالیفات شخصی نبوده است و به صورت کار گروهی انجام شده و اتفاقا نقطه موفق آن هم بوده است. شاید بیشترین نقشی که من ایفا کردم هماهنگی بین اعضای تیمی بوده که دست اندرکار این تالیفات بوده اند. خدا را شاکریم که در این حوزه هم ما توفیق کسب عناوینی مانند کتاب سال جمهوری اسلامی، کتاب سال دانشگاهی، کتاب سال دانشجویی و توفیق در جشنواره های مختلفی پیدا کردیم.
طی۳ تا ۴ سال اخیر تمرکز اصلی من روی بحث کارآفرینی در موسسه توسعه دانش، پژوهش و فن آوری فرزان بوده است. خدا را شکر می کنم که امسال در مرحله نخست به عنوان کارآفرین برتر استان تهران و در مرحله بعدی به عنوان کارآفرین برتر ملی انتخاب شدیم. پیرو آن بنده امسال به نمایندگی از کارآفرینان در حضور آقای رئیس جمهور و همچنین مقام معظم رهبری صحبت هایی را در بحث کار آفرینی دانش بنیان ارائه کردم،.
ما در موسسه فرزان، اولین مرکز نگارش علمی ایرانی را پایه گذاری کردیم. همانطور که مستحضر هستید، در بحث کارآفرینی یکی از مهم ترین جنبه ها، نوآوری می باشد. خب خلائی در اینجا وجود داشت. مراکز دانشگاهی عمده دنیا، مراکزی را  به عنوان Writing center  دارا هستند.  این خلاء در دانشگاه های ما محسوس بود و ما به این سمت رفتیم که با ایجاد مرکزی در این حوزه، پاسخگوی نیاز هایی باشیم که در چارچوب رشد سریع و بالای شتاب تولید علمی در کشور وجود داشت. به  تعبیری که ملاحظه می کنید، در اینجا شناسایی آن نیازی که در سطح کشور وجود داشت، مهم بوده است.  خدا را شکر می کنیم که ما تا به امروز موفق شدیم حدود ۳۵۰ مقاله را در مجلات معتبر بین المللی به چاپ برسانیم. و همینطور قریب به ۳۰۰۰ قرارداد مشاوره خدمات پژوهشی در عرصه های مختلف با دانشگاه ها، مراکر تحقیقاتی ، اعضای محترم هیات علمی داشتیم و در این حوزه، فعالیت چشم گیری انجام شده است.
دومین محوری که می توانم به عنوان جنبه نوآورانه موسسه به آن اشاره کنم، ایجاد اولین سازمان پژوهش های بالینی ایرانی بوده است. بر اساس گزارشی که UNCTAD  به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر کرده بود، یکی از دو حلقه گمشده تحقیقات دارویی ایران، عدم وجود سازمان های تحقیقات بالینی در سطح کشور بود. بر همین اساس ما به این سمت رفتیم که چنین سازمانی را پایه گذاری کنیم که پیش از این سابقه آن وجود نداشت. همانطور که پیش از این هم فرمودند، وقتی که سابقه ای وجود ندارد، تثبیت یک حرکت یا سازمان می تواند دشوارتر از  حالت عادی باشد. اصولا ایجاد سازمان ها کار ساده ای نیست و به راه انداختن یک شرکت می تواند با چالش های جدی روبرو باشد مخصوصا اگر جنبه نوآورانه پیدا کند، به پیچیدگی های آن اضافه می شود. ما اولین سازمان پژوهش های بالینی را که در اصل این سازمان ها ، تحقیقات دارویی از طرف شرکت های دارویی به آنها برون سپاری می شود، در مرحله نخست آن را در کشور معرفی کرده و مجوز آن را از معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت دریافت نمودیم که امروز تحت عنوان سازمان غذا و دارو می باشد.
در همین راستا ما اکنون حدود ۱۴ قرارداد و ۱۷ تفاهم نامه بین المللی منعقد نموده و مشغول به ارائه خدمات در سراسر کشور هستیم. با خدماتی که موسسه ارائه کرده، دارویی جدید در حال حاضر در مارکت کشور عرضه می شود.
از حوزه های دیگر فعالیت موسسه که من می توانم به ایجاز به آنها اشاره کنم، حوزه فناوری اطلاعات می باشد. موسسه نرم افزارهایی را توسعه داده است که در حال حاضر مصوبه های لازم را نیز کسب نموده اند که من از آنها به اختصار عبور می کنم. خبرنامه ای را موسسه به صورت الکترونیک و رایگان در حدود ۵ سال است که منتشر می کند. من از شما دعوت می کنم که اگر کسی علاقمند به دریافت این خبرنامه است می تواند با ارائه ایمیل خود پس از جلسه، به صورت رایگان خبرنامه را دریافت نماید. این خبرنامه موضوعات مختلفی را در حوزه دانش بنیان و پژوهشی در بر می گیرد و در ماه برای ۱۷۰۰۰ نفر از پژوهشگران ارسال می شود.
موسسه در یک سال اخیر در حوزه کارافرینی دانش بنیان هم فعال بوده است. این حوزه نیز می تواند جایی برای همکاری های مشترک ما باشد. دانشگاه علوم اقتصادی خوشبختانه انجمن های علمی فعال و متعددی دارد. با نگاهی که پیش از این به وب سایت دانشگاه انداختم، توفیقات کسب شده برای دانشجویان و هیات محترم علمی دانشگاه  واقعا جای تبریک دارد.
از طرفی دیگر همان طور که جناب آقای دکتر عامری فرمودند، ما آمادگی آن را داریم که در قالب یک کار گروهی، در حوره کارآفرینی دانش بنیان که عرصه های مختلفی برای پیشرفت در آن وجود دارد، انشاء الله بتوانیم کارکنیم. مستحضر هستید که تجاری سازی از فرمایش های مقام معظم رهبری است و امیدواریم که این کارها منتج به شکل گیری حرکاتی در سطح کشور شده و بذرهای دانش در عرصه تجاری سازی هم انشاء الله بتواند به بار بنشیند.
من در همین جا قول می دهم که اگر دوستانی وجود دارند که می خواهند کسب و کاری را در حوزه دانش بنیان راه اندازی کنند، ما به صورت کاملا افتخاری و رایگان در خدمت آنها باشیم. انشاء الله که منتج به نتایج ارزشمندی شود و همه ما از آن خوشحال شویم.
بحث هایی که راجع به موسسه هست بسیار زیاد است و اگر من بخواهم به همه آنها اشاره کنم، ممکن است منجر به تصدیع شده و حوصله شما هم سر برود.  اگر اجازه می دهیم به بحث اصلی یعنی موفقیت بپردازیم:
احساس من هنگامی که به این جلسه دعوت شدم تا در میان این همه فرهیختگانی که در اینجا تشریف دارند، سخنرانی کنم این بود که در باره این صحبت کنم که کلا موفقیت چیست؟ به چه کسی فرد موفق گفته می شود؟ به نظر من موفقیت حاصل بر همکنش ویژگی های فردی و بستر های اجتماعی است و در درجه دوم، موفقیت عبارت است از رسیدن به اهداف تعیین شده در یک برنامه زمان بندی شده مشخص که موضوع مهمی است. یعنی صرف اینکه ما به هدف خاصی برسیم نیست؛ ممکن است فردی دیپلم بگیرد ولی در چارچوب زمان بندی مشخص این اتفاق نیفتد. این فرد به آن مقصد رسیده ولی طبعا ممکن است توفیقی به مفهوم واقعی کلمه حاصل نشده باشد. همین طور مدارج دانشگاهی و مسائل حرفه ای که زمانبندی در آن اهمیت دارد.
موضوع مهم دیگر، بستر اجتماعی است ؛ یعنی ما نمی توانیم نقش مولفه های اجتماعی و محیطی تاثیر گذار بر مولفه های شخصی فرد را نادیده بگیریم. خوب ابتدا به  این مولفه های تاثیر گذار شخصی می پردازم و بعد اگر فرصتی باشد در مورد مولفه های اجتماعی هم صحبت بیشتری را خواهم کرد.
در ارتباط با مولفه های شخصی، به نظر من یک کارآفرین که موضوع بحث امروز ما نیز می باشد، چه ویژگی هایی را باید داشته باشد تا به موفقیت دست پیدا کند. من سعی می کنم که موارد را به صورت فهرست وار خدمت شما عرض کنم.
اولا استفاده از امکانات حداقل است. پیش از این هم اشاره فرمودند، هنر آن نیست که همه شرایط فراهم باشد و ما در یک بستر آماده، فعالیتی را انجام دهیم؛ بلکه هنر بالاتر آن است که بتوانیم در یک شرایط و وضعیتی که چندان هم فراهم نیست بتوانیم به مقصود و هدف غائی خود برسیم.
بنده به عنوان نماینده موسسه توسعه دانش، پژوهش و فن آوری فرزان، با یک دستگاه کامپیوتر که از خانه آورده بودم، در دوره دانشجویی، موسسه را راه اندازی کردم. تصور نکنید که برای کارآفرینی، مجموعه امکانات وسیعی را می خواهد. شما دانشجوی اقتصاد هستید و بحث تامین مالی را به عنوان یک  لازمه کارآفرینی به خوبی می شناسید. فکر نکنید که حتما تسهیلات ویژه ای برای این کار لازم است. در نشستی که ما در نهاد ریاست جمهوری در خدمت آقای رئیس جمهور و جمعی دیگر از مسوولین در جشنواره امتنان از کارآفرینان برتر داشتیم، بعد از صحبت های من، جناب آقای دکتر احمدی نژاد، ریاست محترم جمهور نکته جالبی را فرمودند. ایشان خطاب به بنده فرمودند: شما که کارآفرین برتر شدید، آیا برای هر شغلی مبلغ گزافی (که اشاره فرمودند) صرف شده است؟ واقعا این طوری نیست. شما مستحضر هستید که بسیاری از مشاغل دنیا بر اساس کسب و کارهای کوچک و متوسط ((SME ایجاد شده است. این کسب و کارها که بعضا من و شما با دست خالی راه اندازی می کنیم، در کشوری مثل آمریکا حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از مشاغل را پوشش می دهد و در کشوری مثل چین، قریب به اتفاق مشاغل، منتج از کسب و کارهای کوچک و متوسط می باشد. شما کمتر برند های بزرگ چینی را می شناسید. اما در کشورهای غربی شایع تر می باشد. پس نقش بسیار بزرگ و موثر این قطره قطره مشاغل کوچک و متوسط را به هیچ عنوان نباید نادیده گرفت.
اگر فکر می کنید که دستتان خالی است اما ایده های ارزشمندتان می تواند دستمایه ارزشمندی باشد. این را هم بدانید که هر حرکتی الزاما با موفقیت همراه نیست. موفقیت ها ماحصل زحمات زیادی است که بسیاری کشیده اند تا از دل آنها چند کار موفق بیرون بیاید. اینکه بنده در اینجا هستم، مجموعه موفقیت ها و شکست هایی است که بنده و امثال بنده تجربه کرده بودیم. پس آنها هم در این موفقیت سهیم هستند. پس ارزش شکست را هم نباید نادیده گرفت. نباید همیشه انتظار موفقیت داشته باشیم.
حسب وظیفه که باید معرفی از موسسه داشته باشم من مثال راه اندازی موسسه را بیان کردم. حالا یک مثال غربی را هم ببینیم. شما استیو جابز را احتمالا می شناسید. استیو جابز موسس شرکت Apple است که چندی پیش مرحوم شد. شما ممکن است Apple را با این دستگاه های موبایل قشنگ، i Pad یا ساختمان بزرگ آن بشناسید. ولی بد نیست بدانید که مطمئنم با توجه به دانشگاهی که در آن هستیم، بسیاری از شما این را می دانید که  Apple از گوشه گاراژ منزل پدری استیو جابز کارش را آغاز کرده و به آن ساختمان با عظمت رسیده است. لذا این که ما برای کار و کارآفرینی تصور کنیم ساختمان و تعداد پرسنل آنچنانی مورد نیاز است واقعی نیست. واقعیت آن است که استیو جابز از گذر گوشه  گاراژ منزل پدریش استیو جابز شد که البته به نوعی هم می توانیم بگوییم ناپدری؛ چون پدر واقعی ایشان هم نبوده است.
من در ارتباط با قناعت به امکانات حداقلی به همین میزان بسنده می کنم. تلاش و همت مضاعف را نباید نادیده گرفت. در مورد استیو جابز اجازه بدهید که گذری به سخنرانی ایشان در جمع فارغ التحصیلان دانشکده استنفورد داشته باشیم. ایشان در آن سخنرانی اشاره می کند که ما با تلاش سخت و شبانه روزی بود که توانستیم Apple را به این نقطه برسانیم.
ما هم در موسسه توسعه دانش، پژوهش و فن آوری فرزان، به طریق مشابه سعی کردیم که نهایت تلاشمان را برای موفقیت انجام دهیم، بنده و سایر همکارانی که در آن موسسه فعالیت می کنیم. چون همایش ، همایش موفقیت است بد نیست اشاره کنیم نکته ای که در گفتمان های موفقیت تاکید می شود، تاکید بر بیشترین بازدهی است. این نکته درست است؛ به شرطی که ما برداشت غلطی از آن نداشته باشیم. یعنی بهره وری و بازدهی بالا از کارها، به مفهوم کم کار کردن نیست. باید بهره وری و بازدهی بالا داشته باشیم و اتفاقا بسیار زیاد هم کار کنیم. خدا را شکر می کنیم که مسوولین کشور هم به این نکته عنایت دارند و شاهد آن، سال کار و همت مضاعف بود که در سال های گذشته آن را پشت سر گذاشتیم و انشاء الله که بتوانیم این عبارت را در طول زمان و سال های آینده هم مدنظر بگیریم؛ کما اینکه امسال هم که سال جهاد اقتصادی است]سال ۱۳۹۰[ و در اصل عرصه دانش بزرگوارانی است که در این جلسه حضور دارند، و پایان آن را ظرف روزهای آینده شاهد خواهیم بود، پایان عرصه جهاد اقتصادی نخواهد بود.
نکته دیگری که به آن اشاره فرمودند و آقای دکتر عامری نیز به آن تاکید نمودند، بحث تشخیص فرصت هاست. چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید. برنده ها در جامعه ما افرادی هستند که اطراف خود را با یک نظر دیگر نگاه می کنند. نیازها را از بطن جامعه شناسایی نموده و به ازای آن، راه حل ها و جواب هایی را به طرف مقابل و افراد جامعه ارائه می کنند. ارزش در این است. چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید.
من در این فرصت کوتاه صرفا به نکاتی اشاره می کنم. جنبه دیگر، بحث نوآوری است. مبحثی که بعضا به آن عنایت نمی شود این است که بین کارآفرینی و اشتغال زایی تفاوت هایی وجود دارد. تفاوت آنها در این است که در کارآفرینی یک وجه نوآوری وجود دارد. در اشتغال زایی ممکن است مثلا یک نفر یک سوپرمارکت هم راه اندازی کند که طبعا به عنوان اشتغال زایی تلقی شود؛ اما در کارآفرینی، وجه نوآورانه قضیه حائز اهمیت فوق العاده می باشد. شاید یکی از مهم ترین دلایلی که مجموعه ما به عنوان کارآفرین برتر شناخته شد، همان وجوه نوآورانه ای بود که در فعالیت های موسسه وجود داشت.
آقای دکتر عامری اشاره فرمودند به بحث عملگرا بودن در این حوزه؛ شما حتما در حوزه تئوری به خوبی از مبانی که مطرح می شود آگاه هستید. چقدر خوب است که با یک قدم کوچک هم که شده وارد کارهای عملی شوید. آن را تجربه کرده تا ماحصل آن را ببینید. این نکته را در نظر باشید که هیچ گاه همه فعالیت ها با موفقیت همراه نخواهد بود، البته اگر تلاش مضاعفی بکنید، شرایط فراهم باشد و خداوند عنایت داشته باشد، حتما با موفقیت همراه خواهد بود. اما ساده انگارانه است که ما این تصور را داشته باشیم که هر نوع فعالیت ما، الزاما با موفقیت قرین خواهد شد.
در این راستا یک نکته حائز اهمیت ویژه است؛ اینکه ما توانایی بلند شدن بعد از افتادن را داشته باشیم. باز من استیو جابز را مثال می زنم که با توجه با اینکه ایشان را تازه از دست داده ایم، شاید اشاره بدی نباشد. استیو جابز در آن سخنرانی مشهور خود که من  خواندن آن را به همه توصیه می کنم، اینگونه اشاره می کند که ما Apple را پایه گذاری کردیم؛ چند سال طول کشید که Apple به یک شرکت توانمند با تعداد زیادی پرسنل و درآمدزایی بالا تبدیل شد. الزامات شرکت به این صورت بود که باید توسط یک مدیر حرفه ای اداره می شد. فردی برای این کار آورده شد و یکی دو سال بعد به علت اختلاف نظری که به علت استراتژی های شرکت، بین استیو جابز به عنوان موسس شرکت و اعضای دیگر هیات مدیره و به ویژه این مدیر جدید اتفاق افتاد، عملا استیو جابز از فعالیت های شرکت کنار گذاشته شد.
بسیار عجیب است که کسی که موسس شرکت بوده، از فعالیت ها کنار گذاشته شده است. خوب، یک مسیر آن است که فرد دچار آسیب روانی شده، دچار افسردگی می شود و کلا از گردونه حذف می شود و مسیر دیگر آن است که ما استیو جابز را به عنوان موسس یکی از بزرگ ترین شرکت های تجاری دنیا در حوزه فن آوری می شناسیم و در ارتباط با مرگ او صحبت می کنیم.
استیو جابز می گوید Apple  نتوانست توانمندی شروع دوباره را از من بگیرد. این نکته بسیار جالب و ظریفی است. وی دوباره شرکتی را در حوزه  نرم افزار انیمیشن راه اندازی می کند و در آن حوزه توفیق کسب می کند و اقتضای الهی به آن صورت است که Apple  آن شرکت را خریداری نموده و نهایتا منتج به آن می شود که مجددا استیو جایز با شرکت جدیدش وارد Apple  شده و امروز می بینید که در راس Apple  دنیا را ترک می کند.
پس شکست جزئی از کار است، اما مهم آن است که بعد از شکست ما سر پا بایستیم و بتوانیم کارمان را ادامه بدهیم. من می توانم بگویم که قریب به اتفاق ما به درجات و شدت و ضعفی این را تجربه نموده ایم. اینکه ما یک تصویر خیلی ویژه ای را  از افرادی که موفق هستند داشته باشیم، می تواند باعث فیدبک منفی شود در زمان هایی که ما دچار بحران هایی خواهیم شد. بلند شدن بعد از شکست، توفیقی است که به مراتب از موفقیت بالاتر است.
در باره بحث تحصیل و آموزش هم اشاراتی شد. شما مستحضرید که دانش قطعا نقش بسیار کلیدی در موفقیت هر فردی چه در زندگی حرفه ای و چه در زندگی فردی او دارد و تردیدی در آن وجود ندارد؛ اما شما عنایت بکنید که کارآفرین موفقی مثل موسس شرکت مایکروسافت بیل گیتس اشاره می کند که وارد دانشگاه شدن، در شکل گیری افق دید من بسیار موثر بوده است؛ اما با توجه به شرایطی که وجود داشت، وی قبل از گرفتن مدرک، دانشگاه را ترک می کند و نهایتا کسب و کاری را برای خود راه اندازی می کند که می شود شرکت مایکروسافت که امروز همه ما تقریبا از محصولات آن مثل ویندوز یا آفیس استفاده می کنیم. پس تحصیل و آموزش در کارآفرینی موثر است ولی تعیین کننده نیست. فردی که می خواهد در حوزه کارافرینی وارد شود قطعا باید تحصیل را موازی با کارافرینی پیش ببرد و انشاء الله که در این زمینه موفق باشید.
من اشاره کردم که مجموعه ای از برهمکنش بستر های اجتماعی و ویژگیهای فردی برای موفقیت لازم است. این هم بسیار ساده انگارانه است که ما بگوییم که هر چه که می خواهم می شود. این مساله از قدیم هم گفته شده است که خواستن توانستن است؛ اما واقعیت آن است که بستر هایی هم باید وجود داشته باشد تا موفقیت شکل بگیرد.
رشته شما اقتصاد است و من صرفا خدمت شما درس پس می دهم. مستحضر هستید که بحث فضای کسب و کار، نقش بسیار جدی و تعیین کننده ای را در موفقیت افراد، کارآفرینان و کسانی که در کسب و کارهای مختلف فعال هستند ایفا می کند. در این ارتباط رویکرد دستگاه های اجرایی و سیاستگزار، فوق العاده حائز اهمیت است.
در صحبت هایی که در محضر مقام معظم رهبری در ماه مبارک رمضان ارائه شد، من بر آن تاکید کردم که مجموعه همکاری سه قوا لازم است که بحث کارآفرینی بتواند با یک توفیق مواجه شود.
در این راستا، تامین مالی خیلی اهمیت دارد. ما گاهی از در دروازه رد نشده اما از ته سوزن رد می شویم. امیدوارم که نظام بانکی و مالی از لحاظ کمی و کیفی هر چه بهتر و بیشتر توسعه پیدا کند.
در زمینه فراهم کردن بستر در سطح بین المللی، وزارت امور خارجه و بویژه سفارتخانه های ما در کشور های مختلف و مجموعه دستگاه دیپلماسی کشور باید در خدمت اقتصاد دانش بنیان و فن آوری قرار بگیرد که  می تواند کمک بزرگی به کارآفرینان و فناوران کشور باشد.
من در پایان می خواهم تشکر کنم از برگزارکنندگان این همایش که قطعا در بستر سازی و فرهنگ سازی کارآفرینی و حرکت به سمت موفقیت ایفای نقش خواهد کرد. در عین حال از شما هم به خاطر حسن توجه سپاسگزارم. با یک پیشنهاد عرایض خود را ختم می کنم. مجموعه، مجموعه اقتصادی است. در حوزه علوم انسانی، ما خیلی کمتر به بحث کارآفرینی و تجاری سازی پرداخته ایم. خوب مستحضر هستید که تجاری سازی از اولویت های جاری کشور ما محسوب می شود.
من می خواستم این خواهش را بکنم و بعید هم نیست که در این حوزه مرکز کارآفرینی دانشگاه هم فعالیت هایی را انجام داده باشد؛ من پیشنهاد می کنم که در حوزه کارآفرینی و تجاری سازی در حوزه علوم انسانی کارهای بیشتری انجام شود و خصوصا در حوزه تجاری سازی به مفهوم مطلق کلمه در علوم اقتصادی. بالاخره  در امور بانکی، امور گمرکی و بیمه، اقتصاد و صنعت، اقتصاد اسلامی، اقتصاد دانش بنیان که افق چشم انداز ۱۴۰۴ کشور هم می باشد، کارهای بسیار سنگینی را می توان در حوزه های کارافرینی انجام داد و هر کدام از کارها و اقداماتی که تعریف میشود، مبنای راه اندازی یک کسب و کار در راستای اشتغال زایی کشور باشد.
از حسن توجهی که داشتید کمال تشکر را دارم و عرایض خود را خاتمه می دهم.