عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور در حالی هفته دولت را در سال ۹۰ تجربه کرد که شاهد تغییراتی بنیادین از جمله راه اندازی شبکه علمی کشور به عنوان حلقه اتصال مجازی موسسات آموزشی کشور بود.
عرصه ارتباطات وفناوری اطلاعات کشور در حالی سالهای اخیر را طی می کند که موفقیت های بنیادینی را تجربه می کند.
در سالیان گذشته پیشرفت های کشور بیشتر درعرصه ترویجی و فرهنگ سازی بود و این در حالی است که هم اکنون پیشرفت های نسبتا قابل قبولی در عرصه اقدامات بنیادین انجام شده است.
***شبکه علمی کشور، حلقه اتصال مجازی موسسه آموزشی کشور
فاز نخست شبکه علمی کشور به عنوان یکی از طرح های شبکه ملی اطلاعات، با امکان اتصال مراکز و موسسات آموزشی پژوهشی و شبکه های علمی معتبر جهانی، افزایش ۵۰۰ برابری سرعت دسترسی مراکز علمی را با حداقل دسترسی به پهنای باند دو گیگابایت بر ثانیه فراهم کرد.
این شبکه یکی از دستاوردهای شبکه ملی اطلاعات است که براساس بند الف ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه باید تا پایان این برنامه در کل کشور اجرایی شود.
این شبکه دارای هسته پرسرعت با اتصال ۱۰ گیگابایت بر ثانیه و میزان دسترسی مراکز علمی به حداقل پهنای باند یک گیگابایت بر ثانیه است که امکان ارائه سرویس های اینترنت و اینترانت را به صورت مستقل و تفکیک شده فراهم می کند.
شبکه علمی کشور در فاز نخست اتصال ۳۷ مرکز علمی، پژوهشی، دانشگاهی و دستگاه اجرایی را در تهران ممکن کرده است که این مراکز با اتصال به ۱۹ مرکز مخابراتی امکان دسترسی به محتوای الکترونیکی با حجم زیاد و اتصال به شبکه اینترنت با سرعت بالا را در اختیار دارند.
***نخستین آنتی ویروس ملی، دستاورد محققان دانشگاه شیراز
در اردیبهشت ماه سال جاری نخستین آنتی ویروس<ساخت متخصصان ایرانی با حضور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در دانشگاه شیراز رونمایی شد.
این نسخه اولین محصول ضدبدافزار بومی است که در یک مرکز دانشگاهی کشور تولید شده است.
فعالیت تحقیقاتی طراحی این آنتی ویروس بومی که با تکیه بر دانش متخصصان مرکز آپا (آگاهی رسانی، پشتیبانی و امداد رایانه ای) دانشگاه شیراز و با حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات معاونت علمی ریاست جمهوری به بهره برداری رسیده است، از اواخر سال ۱۳۸۹ آغاز شد.
دکتر محمدحسین شیخی، مجری طرح ا ظهار داشت: در این پروژه، گروهی متشکل از ۵ نفر از اعضای هیات علمی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه شیراز به همراه ۴ دانشجوی دکترا، ۲۰ دانش آموخته و دانشجوی کارشناسی ارشد و ۵ دانشجوی کارشناسی مشارکت داشتند.
وی گفت:در حال حاضر نسخه اولیه این ضد ویروس تولید شده و آزمایش‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است و با توجه به منابع انسانی و سخت افزارهای موجود در مرکز آپا در صورت حمایت مالی و تأمین نیازمندی های لازم ، به تاپایان امسال شاهد تولید نسخه تجاری آن خواهیم بود.
به گفته وی از دستاوردهای جنبی این پروژه، ایجاد آزمایشگاه تخصصی تحلیل بدافزار و تهیه بانک بدافزار است که در نوع خود منحصر به فرد است.
***افتتاح شبکه گرید و تورین ملی
طرح کلان ملی فناوری «تورین(گرید) محاسباتی ملی» از سال ۸۸ در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی(IPM) بر اساس قراردادی بین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آغاز شد. در فاز اول این طرح کلان ملی فناوری و نوآوری در دو دانشگاه، مرکز ابررایانه ملی راه‌اندازی شد و در فاز دوم حداقل در ۱۲ دانشگاه و مرکز علمی دیگر ، ابر رایانه هایی با توان پردازشی کم راه اندازی و از طریق تورین محاسباتی ملی به یکدیگر متصل می شوند.
دانشگاه های صنعتی شریف، تهران، تربیت مدرس، صنعتی شیراز، بین المللی امام خمینی(ره)، علم و صنعت، تفرش، شیراز، فردوسی مشهد، پژوهشگاه دانش های بنیادی، رازی کرمانشاه و مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته کرمان، دوازده دانشگاه و مراکز علمی هستند که در فازاول این طرح به گرید( شبکه ابررایانه ) ملی متصل می شوند.
هدف از فناوری گرید، یکپارچه کردن منابع پردازشی شامل رایانه‌ها، داده های خام، آشکارسازها و دستگاه های آزمایشگاهی است که از طریق یک شبکه(مانند اینترنت) به همدیگر متصل شده اند؛ با فناوری گرید می توان منابع محاسباتی یک موسسه یا دانشگاه، دانشگاه ها یا موسسات یک کشور و یا چندین موسسه بین المللی را که به ترتیب گرید محلی،گرید ملی و گرید جهانی نامیده می شوند یکپارچه کرد.
***معاونت علمی حمایت کننده شرکت های دانش بنیان حوزه فناوری اطلاعات
حوزه فناوری اطلاعات در معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری به فعالیت های مختلفی پرداخت که بیشتر آن ها اقدامات حمایتی به ویژه از شرکت های دانش بنیان است.
دبیر ستاد توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفت : مراکز آپا که فعالیت آنها متوقف شده بودند با شروع کار ستاد توسعه فاوا ( فناوری اطلاعات و ارتباطات ) از سال ۸۹ مجددا احیا شدند و تاکنون با اختصاص ۴/۲ میلیارد تومان مورد حمایت قرار گرفتند.
دکتر کمال محامدپور افزود: این مراکز با همکاری دانشگاه هایی همچون دانشگاه صنعتی اصفهان ، صنعتی شریف ، یزد ، شیراز ، صنعتی امیرکبیر ، فردوسی و امام حسین ( ع ) فعالیت خود را از سر گرفته اند .
دبیرستاد توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات خاطرنشان کرد : مراکزآپا وظیفه دارند تا در هنگام بروز موارد امنیتی آن ها را تحلیل کنند و نتایج آن را در اختیار مراکز اجرایی کشور قراردهند و نیروهای متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و فضای سایبر را تربیت کنند.
طرح آمادگی پشتیبانی و امداد فضای سایبر (آپا) از دولت نهم در موسسه تحقیقات ارتباطات و فناوری اطلاعات ایجاد شده بود اما متاسفانه در دولت دهم تعطیل شد. اما این مراکز در دولت دهم دوباره توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری احیا شد.
محامدپور همچنین از حمایت ۱۱میلیارد تومانی این ستاد از دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در سال گذشته خبر داد و افزود: حمایت از دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از برنامه های ستاد است از این رو اعتبارات پژوهشی برای کمک به توسعه آزمایشگاه‌ها و شرکت ها نیز از طریق تسهیلات وام اعطا شده است.
***انجمن، بزرگترین شبکه اجتماعی علمی کشور
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران که تا قبل از این به پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران شناخته می شد، به عنوان نخستین مرکز اطلاع رسانی علمی ایرنا محسوب می شود که در سال ۴۲ تاسیس شده است.
این مرکز در سال گذشته نخستین و بزرگترین شبکه اجتماعی علمی کشور به نام انجمن ( اجتماع نخبگان جامعه ، محققان و نوآوران ) را تاسیس کرد.
ثبت نام جهت عضویت در «انجمن» در هفدهمین نمایشگاه بین المللی الکامپ و دوازدهمین نمایشگاه هفته پژوهش آغاز شد و روز ۲۶ آذر رونمایی شد.
از ویژگی‌های این شبکه اجتماعی به اشتراک گذاری منابع علمی (شامل پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری، طرح‌های پژوهشی، مقاله‌های همایش‌ها، مقاله‌های نشریات و گزارش دولتی) است، کاربران می‌توانند زمینه‌های پژوهشی را در پروفایل خود اضافه کنند و سیستم منابع اطلاعات علمی پژوهشگاه با بیش از ۷۰۰ هزار رکورد اطلاعات علمی، منابع علمی موجود در پایگاه اطلاعاتی را بر حسب ارتباط با زمینه پژوهشی انتخاب شده به کاربران پیشنهاد می‌دهد.
از سوی دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران به عنوان فعالیت اصلی مرکز محسوب می شوند.
دکتر سید امید فاطمی اظهار داشت: در حال حاضر بیش از ۶۰۰ هزار رکورد علمی شامل مقالات نشریات علمی، مقالات همایش‌ها، پایان‌نامه‌های دانشجویان ایرانی خارج از کشور، محل رجوع محققان برای یافتن موضوعات تحقیقاتی است.
وی با بیان این که ۱۱ پایگاه علمی در پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران در حال فعالیت هستند، خاطرنشان کرد: از این رو در پایگاه ثبت پایان نامه به عنوان اصلی‌ترین پایگاه، حدود ۱۲۰ هزار پایان نامه ثبت شده است.
وی همچنین درباره دیگر موفقیت پژوهشگاه علوم وفناوری اطلاعات ایران کسب رتبه اول رتبه‌بندی وبومتریک در ایران و رونمایی شبکه اجتماعی انجمن دانست.
دکتر فاطمی همچنین جذب هیئت علمی و دانشجوی دکتری پژوهش محور را از فعالیت‌های مثبت پژوهشگاه عنوان کرد و گفت: در سال۹۰ ، ۵ دانشجوی دکتری جذب کرده و امیدواریم ۸۰ هیئت علمی تمام وقت داشته باشیم.
***چاپار، پست الکترونیک داخل برای رقابت با خارجی ها
به دستور ایجاد الزام برای استفاده از پست الکترونیکی داخلی در نهادهای دولتی، پست الکترونیکی چاپار به عنوان یکی از سه پست الکترونیکی داخلی کشور مورد رغبت کاربران قرار گرفت.
سرویس پست‌الکترونیک چاپار به عنوان یکی از محصولات مجموعه سرویس‌های چاپار که تحت عنوان پست الکترونیک چاپار، ChMail (سی_اچ_میل) ارائه و شناخته شده است، با ساختار ساده و بر اساس خط و زبان فارسی، بدون نیاز به اخذ اطلاعات شخصی کاربران و با اختصاص یک گیگابایت فضا ارائه شد.
از مهمترین شاخص‌های این سرویس می‌توان به سیستم ثبت‌نام آنلاین، ساختار بازیابی ایمن کلمه عبور مبتنی بر روش‌های مختلف رایج در دنیا، گستردگی طراحی و پیاده‌سازی به منظور جوابگویی به تعداد بالای کاربران همزمان سرویس گیرنده، یکپارچگی با پورتال مجموعه سرویس‌های چاپار، رمزنگاری اطلاعات محرمانه براساس گواهی دیجیتال معتبر جهانی و سرعت دسترسی بالا با توجه به میزبانی در مراکز داده امن داخلی اشاره کرد.
بر اساس اعلام واحد پشتیبانی مجموعه سرویس‌های چاپار، ۱۰ اسفند ماه همزمان با اولین روز از بازگشایی این سرویس، بیش از ۷۰۰ کاربر از شهرهای مختلف کشور اقدام به ثبت‌نام نموده و همچنان این تعداد به صورت تصاعدی در حال افزایش است.
حال با پیشرفت های یاد شده در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور، می توان امید داشت که رتبه کشور در حوزه های مختلف این فناوری در منطقه و جهان کاهش یابد.
