خش چکیده در واقع بهمانند مینیاتوری از مقاله میباشد. در این بخش شما باید تنها با استفاده از نسبت کوچکی از کلماتی که در متن مقاله به کار بردهاید، عصاره مطالعه خود را با تاکید بر جنبههای مهم و جدید آن بیان کنید و خواننده ( و البته پیش از آن سردبیر و داوران مجله) را جذب نمایید. در نظر داشته باشید که طیف افرادی که به چکیده مقاله شما دسترسی دارند، بسیار وسیعتر از افرادی است که به متن کامل مقاله دسترسی مییابند.
اکثر خوانندگان معمولاً پس از مطالعه چکیده، در مورد تهیه و مطالعه متن کامل مقاله یا ارجاع به آن تصمیم گیری میکنند. در واقع پس از عنوان، مقام دوم از لحاظ اهمیت، از آن چکیده است. از این رو نگارش این بخش از مقاله دقت ویژهای را میطلبد.
چکیده مقالات را میتوان به دو نوع کلی ساختاریافته(structured) و غیر ساختاریافته (non-structured) تقسیم کرد.
چکیدههای غیر ساختاریافته معمولاً در یک پاراگراف نوشته میشوند و فاقد عنوانبندی مخصوص چکیدههای ساختاریافته میباشند. با این حال لازم است که محتوا و ترتیب و توالی مطالب آن به همان ترتیب چکیده ساختاریافته تنظیم شود.
معمولا در یک چکیده ساختار یافته این قسمتها یافت میشوند :
مقدمه (Introduction)
روشها (Methods)
یافته ها (Results)
نتیجهگیری (Conclusion)
این عنوانبندی در واقع شبیه به عناوین بخشهای اصلی مقاله در سیستمIMRAD میباشد؛ IMRAD مخفف Introduction, Methods, Results, and Discussion می باشد.
در نظر داشته باشید که در مجلات مختلف ساختار چکیده بسته به اسلوب مجله ممکن است قدری متفاوت باشد. مثلاً در New England Journal of Medicine به جای Introduction از Background استفاده میشود. درBMJ ساختار ذیل (به خصوص برای چکیده مطالعات بالینی) توصیه میشود:
Objective, Design, Setting, Participants, Main outcome measures, Results, Conclusion
لذا در نگارش این بخش حتماً به اسلوب مجله نیز توجه نمایید.
چند نکته:
معمولاً در نگارش چکیده، افعال مجهول و زمان گذشته به کار برده میشود.
چکیده باید فقط حاوی متن و فاقد هر گونه جدول، شکل یا مرجع باشد.
اکثر مجلهها برای حجم چکیده محدودیت قایل میشوند. بدین صورت که معمولاً نباید تعداد کلمات چکیده از ۲۵۰ تجاوز کند.
با توجه به اینکه طیف خواننگان چکیده، وسیعتر است، سعی کنید چکیده را قدری ساده تر از خود مقاله بنویسید.
نباید هیچ تضادی بین متن مقاله و چکیده وجود داشته باشد.
برای آشنایی بیشتر با ساختار و نحوه نگارش چکیده به فصل ۴ از کتاب مبانی نگارش علمی تالیف دکتر افسانه شیرانی- گروه نگارش علمی (SWT)- موسسه فرزان مراجعه نمایید.