عضو هیات علمی گروه ژنتیک و سلول های بنیادی پژوهشگاه رویان گفت: ایران توانایی مدل سازی بیماری ها در مقیاس آزمایشگاهی با استفاده از سلول های بنیادی القایی را دارد.
دکتر مهدی توتونچی گفت: در این روش به منظور مدل سازی بیماری ها در آزمایشگاه، با استفاده از “القاء های ویروسی” سلول های فیبروبلاستی به سلول های بنیادی جنینی تبدیل می شود.
وی افزود: سلول های بنیادی القایی سلول های تمایز یافته ای هستند که با استفاده از القاء های ویروسی باز برنامه ریزی و به سلول های پرتوان القائی تبدیل شده اند و توانایی تمایز به انواع سلول ها را دارند.
توتونچی با بیان اینکه این سلول ها می توانند به عنوان منبع مناسب برای مدل سازی انواع بیماری ها در فضای آزمایشگاهی مورد استفاده قرار گیرند، ادامه داد: در مورد برخی بیماری ها نیاز به انجام آزمایش های خاص روی بیماران است که به دلیل محدودیت های اخلاقی نمی توان این آزمایش ها را انجام داد. اما با استفاده از این روش و مدل سازی بیماری در آزمایشگاه می توان داروهای موردنظر را در مقیاس آزمایشگاهی مورد بررسی قرار داد و سپس در صورت دستیابی به نتایج مثبت آن را برای بیماران تجویز کرد.
وی در مورد نحوه انجام این روش گفت: در این روش به اندازه یک میلی متر در یک میلی متر سلول های پوستی بیمار به طریق بیوبسی گرفته و در محیط آزمایشگاه به سلول های بنیادی پرتوان القائی تبدیل می شود و می توان این سلول ها را به انواع سلول های بدنی تمایز داد و داروی موردنظر را در فضای آزمایشگاهی آزمایش و بررسی کرد.
توتونچی افزود: از این روش برای مدل سازی بیماری هایی همچون بیماری های کبدی و نقص در جذب کلسترول، بیماری های قلبی، چشمی، کلیوی و خونی استفاده می شود و در حال حاضر در پژوهشگاه رویان استفاده از این روش برای درمان بیماری های کبدی و قرنیه متمرکز شده است.
توتونچی در مورد سایر موارد کاربرد این روش گفت: همچنین اگر بیماری فردی ژنتیکی باشد و منجر به ایجاد یک نقص ژنتیکی در فرد شده باشد، می توان با مدل سازی این سلول ها آن نقص ژنتیکی را برطرف کرد.
وی ابراز امیدواری کرد که از این طریق در آینده از ترکیب علم ژنتیک و پزشکی بتوان بسیاری از بیماری های ژنتیکی را از طریق ژن درمانی و سلول درمانی درمان کرد.
مدل سازی بیماری ها در آزمایشگاه و تولید سلول های بنیادی القایی در سال ۲۰۰۶ میلادی برای نخستین بار در کشور ژاپن صورت گرفت. پس از آن در ایران گروهی به سرپرستی دکتر بهاروند در پژوهشگاه رویان تشکیل شد و محققان کشور موفق به تولید این سلول ها شدند و به این طریق ایران به عنوان ششمین کشور در دنیا و اولین کشور در خاورمیانه وارد این عرصه شد.
