محققان مرکز تحقیقاتی “بن یاخته” به عنوان یک مرکز تحقیقاتی خصوصی با بهره گیری از تکنیک های نانوفناوری و مهندسی بافت برای نخستین بار موفق به تولید نوعی رگ مصنوعی با ویژگی های منحصر به فرد شدند.
دکتر مهران کفاش، معاون مرکز تحقیقاتی بن یاخته با اعلام این خبر افزود: نمونه اولیه رگ مصنوعی حدود ۹ ماه پیش در گردن یک گوسفند پیوند زده شد که بر اساس آخرین اکو گرفته شده، این رگ همچنان به عملکرد طبیعی خود ادامه می دهد.
وی افزود: مرکز تحقیقاتی بن یاخته در مرحله پیوند رگ با محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران همکاری داشته است.
در ادامه این نشست خبری که در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران برگزار شد، دکتر یوسف محمدی، سرپرست پروژه رگ مصنوعی گفت: در حال حاضر در دنیا عروق غیر تخریب پذیر به صورت پروتز و در مدت زمان مشخصی پیوند زده می شوند که تهیه این عروق تکنولوژی بالایی را می طلبد و ساخت آن با قیمت بالا در انحصار چند شرکت برجسته دنیاست.
رئیس گروه پژوهشی بیومتریال و نانو تکنولوژی مرکز “بن یاخته” اضافه کرد: فناوری مهندسی بافت طی ۲۰ سال گذشته استراتژی جدیدی با عنوان ساخت بافت های طبیعی در محیط آزمایشگاه از سلول های خود فرد را دنبال می کند و داربست، سلول، فاکتورهای رشد و سیستم های کشت اکنون از اجزای اصلی مهندسی بافت هستند.
محمدی یاد آور شد: داربست یک محیط به شدت متخلخل و تخریب پذیر است که سلولها پس از کشت در داخل داربست به سرعت رشد کرده و با تخریب داربست، بافت طبیعی از سلولهای کشت شده در محیط آزمایشگاه تولید می شود. برای تولید رگ مصنوعی با کمک تکنیک مهندسی بافت، عروق با قطر کوچک ۲/۱ تا ۵ میلی متر، هیبریدی متشکل از سه پلیمر طبیعی و سنتزی، دو لایه و نانو ساختار در آزمایشگاه ساخته شد و سلول ها روی آن قرار گرفته اند که در مراحل بعدی آزمایش به رگ طبیعی تبدیل می شود.
وی افزود: عروق ساخته شده این امکان را می دهند که سلولهای سنگفرشی داخل عروق (اندوتلیال) در سطوح داخلی داربست و سلولهای عضلانی در سطوح خارجی کشت داده شوند که در ابتدا آن را به شریان اصلی گوسفندی پیوند زدیم و موفق به تحمل فشار خون بالا شد و به مرور زمان و پس از شش ماه شروع به تخریب کرده و تا دو سال می تواند پاسخگو باشد.
سرپرست پروژه رگ مصنوعی گفت: هدف مرکز تحقیقاتی :”بن یاخته” تولید انبوه رگ مصنوعی نیست بلکه هدف ارائه محصولات دانش محور است و پیش بینی می شود که حداقل سه سال و حداکثر ۱۰ سال دیگر این طرح به کاربرد بالینی برسد . هدف ما کشت سلولهای “سنگفرشی” و عضلانی در دو طرف این رگ است که در صورت این موفقیت می توان پیوند اصلی را انجام داد.
وی افزود: آزمون‌های صورت گرفته بر روی مدل های حیوانی در شریان اصلی گردن گوسفند نشان داده است که این عروق از خواص مکانیکی به ویژه الاستیسیته بالایی برخوردار بوده و از نقطه نظر خواص فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و مورفولوژیکی از شرایط مطلوبی برخوردار هستند و در حال حاضر عملیات مربوط به کشت سلولهای اندوتلیال در داخل این عروق مصنوعی و سلولهای عضلانی در سطوح خارجی عروق به وسیله بیوراکتورهای ویژه که توسط این مرکز طراحی و ساخته شده است، در حال انجام است.
محمدی با اشاره به سایر فعالیت های مرکز تحقیقاتی بن یاخته یاد آور شد: علاوه بر داربست های تخریب پذیر، عروق مصنوعی، غیر تخریب پذیر نیز با استفاده از این تکنیک طراحی و ساخته شده است و در حال تحقیق بر روی بافت عصب، استخوان، غضروف، کبد و پوست هستیم.
دکتر مهران کفاش در خصوص آغاز فعالیت مرکز تحقیقاتی “بن یاخته” خاطرنشان کرد: این مرکز با هدف ارائه تحقیقات در حوزه علوم نوین و دستیابی به محصولات کاربردی جهت درمان بافت های آسیب دیده با جذب نخبگان علمی و صنعتی از حوزه های علوم پایه، فنی و مهندسی و پزشکی و نیز ورود به فناوری های نو از جمله نانوتکنولوژی و بیولوژی سلولهای بنیادی به عنوان اولین مرکز خصوصی فعالیت خود را از سال ۸۴ در حوزه مهندسی بافت و علوم نوین آغاز کرد.
وی اضافه کرد: این مرکز متولی تحقیقات مرتبط با طراحی، ساخت و شناسایی و اصلاح خواص بیومتریال های مورد استفاده در پزشکی است و طرح های تحقیقاتی در زمینه تعیین پروفایل بیان ژن های اختصاصی سلول، تعیین پروفایل mRNA های سلولی با تکیه بر تکنیک‌های بومی و تایید شده و نیز طراحی و ساخت وکتورهای اختصاصی بافت متمرکز شده است.
کفاش بهره گیری از تکنیک های مهندسی بافت و تولید بسترهای نانومتری زیست تخریب پذیر در کشت و تکثیر سلولهای بنیادی و تولید بافت پوستی به منظور ترمیم بافت های آسیب دیده را از دیگر موفقیت های این مرکز برشمرد.
